MetodyJakościowe
Badanie pracowników
Metody jakościowe charakteryzują się nastawieniem na wyjaśnienie badanych zjawisk, a nie na ich pomiar, dlatego często zadawanym pytaniem jest „dlaczego?” w przeciwieństwie do ilościowego „ile?”.
W metodach jakościowych zawiera się wiele, zróżnicowanych technik badawczych, które bazują zarówno na danych zastanych jak i wywołanych.
Techniki wywoływania danych w metodach jakościowych odnoszą się zazwyczaj do wszelkiego rodzajów wywiadów, które są najczęściej wykorzystywanymi technikami jakościowymi. Dla przykładu J. Sztumski charakteryzuje wywiad jako kontrolowaną rozmowę „w której biorą udział co najmniej dwie osoby: prowadzący wywiad oraz respondent. Nie jest to konwersacja, lecz taka rozmowa, poprzez którą badający chce uzyskać od respondenta dane określone celem badania. Jest pewnym procesem, w którym badacz stara się oddziaływać na badanego pytaniami w taki sposób by nakłonić go do udzielenia wypowiedzi na temat, który jest przedmiotem badań.”[1] Technika wywiadu jest stosunkowo zróżnicowana ze względu na mnogość jej rodzajów. Pierwszy ich podział bazuje na liczbie osób uczestniczących w wywiadach i dzieli technikę na wywiady grupowe oraz indywidualne. Kolejna cecha różnicująca rodzaje wywiadów to stopień jego skategoryzowania. Na podstawie stopnia skategoryzowania wyróżnić można trzy typy wywiadów:
W metodach jakościowych zawiera się wiele, zróżnicowanych technik badawczych, które bazują zarówno na danych zastanych jak i wywołanych.
Techniki wywoływania danych w metodach jakościowych odnoszą się zazwyczaj do wszelkiego rodzajów wywiadów, które są najczęściej wykorzystywanymi technikami jakościowymi. Dla przykładu J. Sztumski charakteryzuje wywiad jako kontrolowaną rozmowę „w której biorą udział co najmniej dwie osoby: prowadzący wywiad oraz respondent. Nie jest to konwersacja, lecz taka rozmowa, poprzez którą badający chce uzyskać od respondenta dane określone celem badania. Jest pewnym procesem, w którym badacz stara się oddziaływać na badanego pytaniami w taki sposób by nakłonić go do udzielenia wypowiedzi na temat, który jest przedmiotem badań.”[1] Technika wywiadu jest stosunkowo zróżnicowana ze względu na mnogość jej rodzajów. Pierwszy ich podział bazuje na liczbie osób uczestniczących w wywiadach i dzieli technikę na wywiady grupowe oraz indywidualne. Kolejna cecha różnicująca rodzaje wywiadów to stopień jego skategoryzowania. Na podstawie stopnia skategoryzowania wyróżnić można trzy typy wywiadów:
- Wywiad skategoryzowany – przebieg tego typu wywiadu ma ściśle określony charakter określony przez przygotowany uprzednio kwestionariusz. Osoba prowadząca wywiad nie może zmienić zarówno formy w jakiej zadawane są pytania, jak i ich kolejności. Wywiady skategoryzowane mają za zadanie zebranie możliwie jak najwięcej reakcji respondenta w odniesieniu do zawartych w kwestionariuszu pytań.
- Wywiad częściowo skategoryzowany – w przeciwieństwie do wywiadów skategoryzowanych, ten ich rodzaj daje osobie prowadzącej znacznie większe pole manewru. Badacz zostaje co prawda wyposażony w listę pytań, które powinny zostać poruszone, lecz ich forma oraz kolejność zależą od osoby przeprowadzającej wywiad.
- Wywiad nieskategoryzowany – trzeci typ wywiadów daje badaczowi niemalże całkowitą swobodę w jego prowadzeniu. Wywiady te przeprowadzane są na ogół w formie swobodnej rozmowy, dając badaczowi możliwość doboru pytań jak i sposobu ich zadawania. Kieruje się on jedynie ogólnym celem postawionym przez przedsięwzięcie badawcze. Dane zebrane podczas wywiadów nieskategoryzowanych mają charakter jakościowy i dotyczą na przykład postaw lub motywacji respondenta.[1]
Wywiady, tak jak zostało wskazane powyżej, mogą mieć charakter grupowy oraz indywidualny. W przypadku wywiadów grupowych, najczęściej wykorzystywanym typem są zogniskowane wywiady grupowe (FGI), które są zazwyczaj skategoryzowane i odbywają się w grupach około 4-7 osobowych. Istotnym elementem FGI jest miejsce ich przeprowadzania, tj. specjalnie przygotowana do tego celu pomieszczenie, które umożliwia rejestrację przebiegu sesji oraz jej bieżący podgląd. Pomieszczenia powinny mieć neutralny charakter, nie wzbudzający w uczestnikach żadnych skojarzeń.
Przebieg zogniskowanych wywiadów grupowych oparty jest na wzajemnej stymulacji jego uczestników. Rola moderatora polega na odpowiednim pokierowaniu dyskusji uczestników, w taki sposób, by ta była zgodna z założeniami badania pracowników.
Do zalet metody wywiadu można zaliczyć:
Przebieg zogniskowanych wywiadów grupowych oparty jest na wzajemnej stymulacji jego uczestników. Rola moderatora polega na odpowiednim pokierowaniu dyskusji uczestników, w taki sposób, by ta była zgodna z założeniami badania pracowników.
Do zalet metody wywiadu można zaliczyć:
- Możliwość dokonania spostrzeżeń reakcji badanego na zadane pytania.
- Możliwość dotarcia do informacji związanymi z postawami, motywacjami czy potrzebami respondentów.
Wadami wywiadów są natomiast:
- Możliwość wystąpienia tak zwanych błędów sytuacyjnych, związanych nieodpowiednim wyborem miejsca lub czasu przeprowadzanego wywiadu, lub też sposobu jego prowadzenia.
- Możliwość wystąpienia problemów o podłożu psychologicznym powodujących negatywny odbiór prowadzącego przez respondenta, co skutkuje skrępowaniem odpowiedzi na zadawane pytania lub ich wypaczeniem.
- Możliwość wystąpienia błędów o podstawie socjologicznej powodowanych przez zbytnią rozbieżność ról pomiędzy respondentem, a prowadzącym. [2]
Jednakże metody jakościowe nie ograniczają się jedynie przeprowadzania wywiadów. W ich skład wchodzi także technika obserwacji.
Metody jakościowe opierają się także na analizie danych zastanych w skład których wchodzić może wiele rodzajów treści jak np.:
- e-maile,
- strony internetowe,
- reklamy: drukowane, telewizyjne, filmowe,
- nagrania wideo programów telewizyjnych,
- dzienniki wideo,
- nagrania wideo wywiadów i fokusów,
- różne dokumenty, książki, czasopisma,
- pamiętniki,
- zapisy grupowych dyskusji na czatach,
- internetowe archiwa prasowe,
- fotografie,
- filmy,
- domowe nagrania wideo,
- nagrania wideo sesji laboratoryjnych.[3]
Analiza zarówno danych zastanych jak również danych wywołanych może obejmować jedynie analizę treści, jak również dodatkowe, pogłębiające sposoby analizy.
[1] J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych
[2] H. Januszek, J. Sikora , Podstawy socjologii
[3] Gibbs, Graham, Analizowanie danych jakościowych
Najczęściej zadawane pytania
(FAQ)
(FAQ)
Jakie są ograniczenia metodyczne związane z wykorzystaniem metod jakościowych w badaniach satysfakcji pracowników?
Metody jakościowe w badaniach satysfakcji pracowników mogą być ograniczone przez ryzyko subiektywności i braku reprezentatywności wyników, związane z małą liczbą uczestników lub selektywnością grup badanych.
Jakie są perspektywy rozwoju metod jakościowych w badaniach satysfakcji pracowników?
Perspektywy rozwoju obejmują poszukiwanie nowych technik i narzędzi, które mogą usprawnić badania i zapewnić bardziej kompleksową analizę danych.
Jakie są główne korzyści wynikające z zastosowania metod jakościowych w badaniach satysfakcji pracowników?
Zastosowanie metod jakościowych w badaniach satysfakcji pracowników pozwala na uzyskanie głębszego zrozumienia potrzeb, oczekiwań i doświadczeń pracowników, co przekłada się na lepsze decyzje dotyczące zarządzania satysfakcją pracowników.
Polecane serwisy:
